آسانسورها به عنوان یکی از وسایل حمل و نقل عمومی حیاتی در ساختمان‌ها و تجهیزات صنعتی امروزی شناخته می‌شوند. ایمنی و عملکرد بهینه آسانسورها به ویژه به فاصله مجاز بین قطعات متحرک و ثابت آنها بستگی دارد. در این مقاله، به اهمیت این فاصله می‌پردازیم و ابعاد مختلف آن را بررسی می‌کنیم.
بدون فاصله مجاز، اجزاء آسانسور ممکن است به یکدیگر برخورد کنند یا تداخل داشته باشند که می‌تواند منجر به خطرات جدی شود. این فاصله مجاز در طراحی و نصب آسانسورها باید با دقت و توجه به استانداردهای ایمنی تعیین شود.
ابعاد مختلف فاصله مجاز:
1.فاصله بین درب‌ها و دیوارهای شیشه‌ای:
در طراحی درب‌ها و دیوارهای شیشه‌ای آسانسور، فاصله مجاز باید به گونه‌ای تعیین شود که از یک سو، امکان ورود و خروج افراد به‌راحتی فراهم شود و از سوی دیگر، ایمنی مسافران حفظ گردد.
2. فاصله بین قطعات مکانیکی و الکتریکی:
قطعات متحرک و ثابت آسانسور باید با فواصل مشخص از یکدیگر قرار گیرند تا جلوگیری از هرگونه خطر واژگونی یا خرابی در عملکرد آسانسور.
3. فاصله میان قسمت‌های درونی:
فضای داخلی آسانسور نیز باید به گونه‌ای باشد که مسافران بدون مشکل و با احتراز وارد و خارج شوند و همچنین از لحاظ ایمنی هیچ مشکلی پیش نیاید.
4. استانداردها و مقررات:
تعیین فاصله مجاز بین قطعات آسانسور باید با توجه به استانداردها و مقررات ملی و بین‌المللی انجام شود. این استانداردها معمولاً شامل الزامات ایمنی و کیفیت محصول هستند که برای حفظ ایمنی و عملکرد بهینه آسانسور بسیار حیاتی‌اند.
نتیجه‌گیری:
تعیین فاصله مجاز بین قطعات متحرک و ثابت در آسانسور نقش بسیار مهمی در ایمنی و کارایی این وسیله حمل و نقل دارد. این مسئله نیازمند هماهنگی دقیق بین مهندسان مکانیک، الکتریکی و طراحان است تا طراحی مناسبی ارائه شود که هم ایمنی مسافران را تضمین کند و هم عملکرد بهینه آسانسور را فراهم آورد.
فاصله مجاز بین قطعات متحرک و ثابت در آسانسور حداقل 30 میلیمتر می‌باشد. سایش بین این اجزا در حین حرکت آسانسور می‌تواند بسیار خطرناک و حادثه ساز باشد.
در بدبینانه‌ترین حالت امکان دارد سایش باعث خارج شدن کادر وزنه از ریل راهنما شود که خود باعث بروز خطراتی به مراتب فاجعه‌بارتر خواهد بود.
این فواصل در حین بازرسی آسانسور به وسیله بازرس استاندارد چک می‌شود تا در صورت عدم تطبیق با موارد استاندارد اصلاح گردند. تکنسین سرویس و نگهداری آسانسور نیز مؤظف است هر ماه این مورد را نیز مد نظر قرار دهد.
دسترسی ایمن و آسان به فضاهای موتورخانه آسانسور
دسترسی به فضاهای موتورخانه آسانسور بسیار مهم است تا در مواقع اضطراری، افراد بتوانند به راحتی و با ایمنی به فضاهای ماشین‌آلات و فلکه‌ها دسترسی یابند. برای دسترسی به درها و دریچه‌های اضطراری، این موارد باید مطابق با روشنایی مناسبی برخوردار باشند و بدون نیاز به ورود به مکان‌های خصوصی، به آسانی و با ایمنی کامل قابل استفاده باشند.
همچنین، دسترسی ایمن افراد به فضاهای ماشین‌آلات و فلکه‌ها باید تأمین شود و بهتر است این دسترسی از طریق راه پله صورت گیرد. در صورت عدم امکان نصب راه پله، می‌توان از نردبان‌هایی که ارتفاعشان بیش از ۱/۵ متر است، استفاده کرد.
در این صورت، نردبان باید به گونه‌ای در محل دسترسی بسته شود که برداشتن آن ممکن نباشد و هنگامی که در موقعیت دسترسی قرار می‌گیرند، باید نسبت به افق زاویه‌ای در حدود ۷۶ تا ۷۵ درجه داشته و امکان سرخوردن و برگشتن آنها وجود نداشته باشد.
عرض مفید نردبان حداقل ۰/۳۵ متر باشد و عمق هر پله آن نباید از ۲۵ میلیمتر کمتر باشد. همچنین، در مجاورت بالاترین پله‌های نردبان باید حداقل یک دستگیره با دسترسی آسان وجود داشته باشد و در محدوده افقی ۱٫۵ متر اطراف نردبان، باید امکان سقوط افراد بیش از ارتفاع نردبان وجود نداشته باشد.
ساختار داخلی موتورخانه آسانسور
در داخل موتورخانه آسانسور، سیستم محرکه آسانسور و تجهیزات مربوطه قرار دارد. برای ایمنی، موتورخانه باید دیوارهای صلب، سقف، کف، در و با دریچه افقی داشته باشد. از دیگر ویژگی‌های موتورخانه آسانسور این است که نباید برای مواردی به غیر از آسانسور مورد استفاده قرار گیرد و نباید شامل کانال، کابل یا وسایلی جز وسایل آسانسور باشد.
به هر حال در موتورخانه ها می تواند موارد زیر وجود داشته باشد:
- ماشین آلات برای آسانسورهای خدماتی و پلکان برقی؛
- تجهیزات تهویه مطبوع یا حرارتی مربوط به این فضاها، به جز سیستم های گرمایش با بخار و تأسیسات و گرمایش آب با فشار بالا.
حسگرهای آتش یا سیستم اطفاء حریق، با دمای عملکرد بالا، مناسب برای تجهیزات برقی، پایدار در دوره زمانی معین و محافظت شده به طور مناسب در برابر ضربات اتفاقی
در موتورخانه‌ها می‌توان موارد زیر را یافت:
• ماشین‌آلات آسانسورهای خدماتی و پلکان‌های برقی؛
• حسگرهای آتش یا سیستم اطفاء حریق، با دمای عملکرد بالا، مناسب برای تجهیزات برقی، پایدار در دوره زمانی معین و محافظت شده به طور مناسب در برابر ضربات اتفاقی.
• تجهیزات تهویه مطبوع یا حرارتی مربوط به این فضاها، به جز سیستم‌های گرمایش با بخار و تأسیسات و گرمایش آب با فشار بالا.
موتورخانه باید به شکلی ساخته شود که در برابر نیروها و بارهای وارده مقاوم باشد و از مواد بادوامی که گردوغبار ایجاد نمایند ساخته شود.
کف موتورخانه باید از مصالح غیر لغزنده مانند بتن ماله کشی شده یا ورق آجدار باشد.
۳-۳-۶ ابعاد موتورخانه آسانسور
۱-۳-۳-۶ ابعاد موتورخانه باید به گونه ای باشد که امکان دسترسی آسان و ایمن به تجهیزات داخل آن به ویژه تجهیزات برقی را فراهم کند.
حداقل ارتفاع مفید فضاهای کاری ۱/۸ m با رواداری ۵ cm می باشد و همچنین موارد زیر می باید تأمین گردند:
الف – فضای افقی باز (مفید) در جلوی تابلوهای فرمان و تابلوهای برقی این فضا به صورت زیر تعریف می شود.
• عمق: یعنی فاصله اندازه گیری شده از سطح بیرونی تابلوهای فرمان و برق، حداقل ۰/۷m با رواداری ۵cm
• عرض: ۰/۵m یا عرض کامل تابلو فرمان با تابلوی برق آسانسور، هر کدام که بزرگتر باشد. یا فضای افقی باز مفید با حداقل ابعاد ۰/۵ m در ۰/۶ m برای نگهداری و بازرسی قطعات متحرک در نقاطی که ضروری است و در صورت نیاز عملکرد اضطراری دستی از آنجا صورت می گیرد.
در صورتی که سایر قطعات متحرک موجود در موتور خانه که به هر شکل در فضای کاری می باشند، دارای محتاط ایمن قابل باز کردن باشند، می توان حداقل ابعاد فضاهای سرویس قطعات متحرک را از ۰/۶m×۰/۵ m به ۰/۳m×۰/۳m کاهش داد.
ارتفاع مفید محل های رفت و آمد نباید کمتر از ۱/۸۰m با رواداری ۵cm باشد.
عرض راههای دسترسی به فضاهای باز (مفید) مندرج در بند ۶-۳-۳-۱ باید حداقل دارای پهنای m۰٫۵ با رواداری ۱۰cm باشد. این مقدار در جاهایی که قطعات متحرک وجود ندارد تا ۰/۴m با رواداری ۱۰ cm قابل کاهش می باشد.
