آسانسورهای گیرلس آسانسورهای بدون گیربکس یا به اصطلاح گرلس (Gearless) آسانسورهایی هستند که موتور آنها از نوع بدون گیربکس بوده و دور فلکه کششی آنها صرفاً توسط درایو کنترل سرعت (inverter) کنترل میگردد.
این موتورها عموماً (Permanent Magnet) آهنربای دائم هستند در گذشته در این نمونه آسانسورها از موتورهای DC برای کنترل منحنی شتاب مثبت و شتاب منفی استفاده میکردند ولی به دلیل نداشتن توجیه اقتصادی ( به جزء در آسانسورهای بزرگ) این موتورها دیگر مورد استفاده قرار نمیگیرند.
امروزه با پیشرفت چشمگیری در زمینه مگنتهای دائمی و الکترونیک قدرت از موتورهای AC به جای موتورهای DC استفاده میشود.
عملکرد این موتورها اینگونه میباشدکه یک inverter در سر راه موتور و منبع تغذیه قرار گرفته که این مبدل منحنی شتاب مثبت و شتاب منفی را در آسانسور کنترل میکند.
این موتورها در مقایسه با موتور های DC دارای اندازه مناسب و قیمت مناسب و همچنین کارایی بالا در آسانسورهای تا یک متر بر ثانیه میباشند.
در این گونه از موتورها فلکه کشش و ترمز الکترومکانیکی بدون وابسته به شفت موتور متصل میباشند.
این موتورها برای آسانسورهای با سرعت بالا مورد استفاده قرار میگیرند.
موتورهای فاقد گیربکس کارایی و کاربرد خیلی ساده ای در آسانسورهای سرعت پایین دارند.
یعنی در واقع پیاده سازی آسانسورهای گرلس با سرعت پایین بسیار ساده میباشد.
ابعاد این گونه آسانسورها بایستی بزرگ طراحی و ساخته شود به دلیل آنکه موتور مورد نظر باید گشتاور خروجی بالایی در دورهای پایین (به دلیل عدم استفاده از گیربکس کاهنده سرعت) ایجاد کند. در این نوع موتورها به دلیل حذف گیربکس، شفت موتور مستقیماً به فلکه کششی موتور متصل است.
بنابراین فلکه فلایولی که در موتورهای گیربکسدار با دور بالا گردش میکند حذف شده است.
دور گردشی فلکه کششی موتور آنها بسته به نوع سیستم مکانیکی برابر یا دو برابر سرعت کابین است.
در این نوع موتورها به دلیل حذف شدن گیربکس حجم آنها کوچکتر شده است.
گشتاور حرکتی این نوع موتورها بالا بوده و با هر دو جریان AC و DC قابل اجراست.
موتورهای گرلس قابلیت دستیابی به بیش از سرعت 10 متر بر ثانیه را دارا هستند.
موتورهای گرلس از چند لحاظ به موتورهای گیربکسدار برتری دارند:
- مصرف برق و انرژی پایینتر؛
- حجم فیزیکی کوچکتر؛
- قابلیت اجرا در آسانسورهای بدون موتورخانه (Machine roomless)؛
- کاهش هزینههای ساختمانی و بنایی در اجرای آسانسورهای بدون موتورخانه؛
- کاهش نویز و سر وصدا؛
- عدم نیاز به روغن کاری گیربکس؛
- کاهش هزینه2های سرویس و نگهداری؛
- سرویس و نگهداری آسانتر؛
- قابلیت دستیابی به سرعتهای بالاتر همراه با ظرفیتهای بالاتر؛
- نصب آسانتر؛
- تکنولوژی جدیدتر و به روزتر.